The making of De Versteende Rivier
De wereld van het water is poëtisch en machinaal, grenzeloos maar ook kleinmenselijk. Hier laten we alvast zien wat we zoal tegenkomen op onze ontdekkingsreis.
Een project van Afke van der Toolen en Rob Overmeer
20-01-2023 - meditatie
Op bezoek bij Boezemgemaal Spaarndam. Ik kan er uren naar kijken. Dit gemaal pompt 32.000 liter water per seconde weg uit het Rijnlandse boezem. Hij staat niet altijd aan, maar na deze periode van veel neerslag draait ie urenlang.
Het boezemgemaal Spaarndam is één van de vier grote gemalen van Rijnland die het water vanuit de boezem afmaalt op het buitenwater. Zonder deze gemalen is Leiden binnen één jaar zo goed als onbewoonbaar. Het zou midden in een groot moerasgebied liggen. En dan heb ik het nog niet over de zeespiegelstijging en slagregens.
15-10-2022 - Waar ligt deze steen?
Twintig jaar ligt hij al met zijn historische schuit in het Galgewater. Lang genoeg om met enige autoriteit een uitspraak te kunnen doen over het water waarop zijn woning drijft - en dat zonder zijn toevlucht te nemen tot speciaal gereedschap.
Zwijgend, maar met de wenkbrauwen op lichte verbazing, staat hij op zijn aanlegsteiger toe te kijken hoe mijn zelfgemaakte peilstok strak langs de N.A.P.-steen het water in zakt. Uiteindelijk vraagt hij of hij misschien mag weten ik aan het doen ben.
Op mijn mededeling dat ik in de bijna twee eeuwen oude voetsporen van de Stadstimmerwerf-bewaarder treedt, zegt hij: ‘De waterstand verandert hier nooit zoveel. Hooguit twee stenen.’
Hij denkt even na.
‘Behalve een paar jaar geleden. Met die grote droogte. Toen stond het vreemd genoeg juist op z’n hoogst.’ We werpen een blik op het water. Ooit een machtige regenrivier waarover de Romeinse stroomgod Rhenus de scepter zwaaide, nu louter mensen- en computerwerk. Maar kennelijk toch nog steeds een beetje mysterieus.
28-10-2022 - Een fietswrak?
Niets zo glibberig als water. Het heeft geen vorm, behalve die waarin de kades het dwingen. Daar sta je dan, als fotograaf, met je droom van een serie over precies dat spul. Hoe te beginnen? Nou, zo: een speurtocht langs de oude rivier. Wandelschoenen aan, fototoestel om de nek, en kijken.
Rob is niet de enige die zijn ogen de kost geeft. Een tijdlang wordt hij vergezeld door een stel mannen op een puinschip, die continu het water afspeuren. Nu eens varen ze voort en laten ze hem achter, dan weer liggen ze stil en haalt hij ze in. Bij de Koornbrug zijn ze iets op het spoor. Een moment om niet te missen. Het beeld van die languit liggende man roept associaties op met Narcissus, verzonken in zijn spiegelbeeld. Of misschien zoekt hij naar de ziel van het water – net als wij. ‘Waar zijn jullie naar op zoek?’ vraagt Rob.
Ze hadden gewoon kunnen zeggen: een fietswrak. Of: nog zo’n container. Of: waar bemoei je je mee? Maar Rob krijgt een grap en een vrolijke lach. ‘Ik heb mijn leesbril laten vallen en we proberen hem op te vissen.’